Prof. dr hab. inż. Krzysztof Santarek Warszawa, 5.11.2003 r.
Politechnika Warszawska
Instytut Organizacji Systemów Produkcyjnych
ul. Narbutta 85, 02-524 Warszawa
Opinia dotycząca przedmiotu i celowości zorganizowania
studium podyplomowego „Zarządzanie ograniczeniami”
Opinię sporządzono na prośbę mgr inż. Mieczysława Grynia, prorektora ds. rozwoju Wyższej Szkoły Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego w Warszawie.
Teoria ograniczeń należy do mniej znanych w Polsce koncepcji doskonalenia organizacji. Jej twórcą i głównym popularyzatorem jest Eliyahu M.Goldrattt. Powstała w latach 70-tych, wywodzi się z pewnych problemów zarządzania produkcją jako początkowo kontr-propozycja a następnie rozszerzenie możliwości funkcjonalnych planowania potrzeb materiałowych (MRP). Jej pierwsza wersja nosiła nazwę OPT – Optimised Production Technology. Był to „zamknięty” dla użytkownika pakiet oprogramowania służący szczegółowemu planowaniu operatywnemu (harmonogramowaniu) produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem bilansowania zadań z możliwościami. Ważne okazało się ogólne podejście zastosowane przez Goldratta (szczegółowy algorytm, w przeciwieństwie do np. MRP, nigdy nie został oficjalnie opublikowany) – podejście procesowe oraz orientacja na wąskie gardła, ograniczające możliwości produkcyjne oraz przepływ (intensywność) procesów zaopatrzenia, transformacji surowców, materiałów w wyroby gotowe a następnie ich dystrybucję i sprzedaż. Koncepcja OPT została zrealizowana w postaci kilku złożonych systemów informatycznych, wykorzystywanych samodzielnie bądź też jako funkcjonalne rozszerzenia systemów MRP / ERP. Wkrótce na rynku pojawiło się wielu dostawców oprogramowania, świadczących ponadto usługi szkolenie, wdrożeniowe, itp. Osobiście na początku lat miałem 90-tych miałem możliwość zapoznania się z oprogramowaniem firmy Scheduling Technology Group (http://www.stgamericas.com). Zastosowanie metody OPT w wielu firmach przyniosło spektakularne korzyści.
Rozwinięciem metody OPT była metoda DBR (Drum – Buffer – Rope). W stosunku do swej poprzedniczki - metody OPT wprowadzono doń dwa istotne rozszerzenia, inspirowane niewątpliwie „japońskimi” technikami zarządzania:
- ciągłe usprawnienia
- ssacą zasadę sterowania przebiegiem produkcji (stosowaną m.in. w systemach just-in-time).
Liczne aplikacje przemysłowe metody DBR oraz spektakularne sukcesy jej wdrożeń zwróciły uwagę autorów metody na możliwość wykorzystania jej ogólnych założeń do projektowania i realizacji zmian organizacyjnych, co dało początek tzw. teorii ograniczeń (TOC – Theory of Constraints), tłumaczonej niekiedy jako „zarządzanie ograniczeniami”. W chwili obecnej jest to całkowicie dojrzałe koncepcyjnie i wielokrotnie zweryfikowane praktycznie podejście do usprawnień organizacyjnych, dysponujące własnym, oryginalnym instrumentarium. Obszar zastosowań teorii ograniczeń to nie tylko organizacja i zarządzanie produkcją (co było główną dziedziną aplikacji metod OPT oraz DBR) lecz również:
- zarządzanie projektami,
- zarządzanie zasobami ludzkimi
- zarządzanie finansami przedsiębiorstw
- zarządzanie sprzedażą i dystrybucją, i in.
Jest rzeczą znamienną, iż TOC została włączona do oferty szkoleniowej, wdrożeniowej i doradczej tak renomowanej organizacji jak APICS (American Production and Inventory Control Society).
TOC nie jest w Polsce tak popularna jak systemy MRP/ERP (w części dotyczącej zarządzania produkcją) czy chociażby reengineering. Złożyło się na to wiele przyczyn, z których jedną była bez wątpienia specyficzna polityka marketingowa twórców metody. Jak w przypadku wielu innych koncepcji dotyczących organizacji i zarządzania pojawił się problem wylansowania jej na rynku i zainteresowania nią użytkowników. Twórcy metody uznali, iż nie będą publikować żadnych szczegółów dotyczących strony algorytmicznej metody OPT oraz DBR. Do dziś nie są zatem znane żadne szczegóły rozwiązań, co różni ją zdecydowanie od np. metody MRP, której podstawowe rozwiązania zostały opublikowane jeszcze w latach 60-tych przez Josepha Orlicky’ego. Istnieje zatem stosunkowo nieliczna grupa firm softwa-re’owych i consultingowych specjalizujących się w promocji i stosowaniu tej metody. W Polsce znane są mi jedynie dwie takie firmy. Nietypową był także sposób promocji teorii ograniczeń – poprzez publikacje w tzw. stylu business novel. Jej przykładem mogą być dwie pierwsze i jak dotąd jedyne na polskim rynku publikacje książkowe twórcy metody:
- Eliyahu M.Goldratt, Jeff Cox, Cel (tytuł ang.The Goal), wyd.Werbel, Warszawa 2000
- Eliyahu M.Goldratt, Łańcuch krytyczny (tytuł ang. Critical Chain), wyd.Werbel, Warszawa 2000
W przeciwieństwie do Polski teoria ograniczeń jest niezwykle popularna w takich krajach, jak: USA, Wielka Brytania, Szwecja, Holandia, Izrael, Republika Południowej Afryki, i in. Wiele renomowanych firm globalnych wykorzystuje ją odnosząc spektakularne korzyści. Jest ona także wykładana na wielu uczelniach oraz, jak w przypadku APICS, jest przedmiotem licznych komercyjnych szkoleń, kursów itp.
Po zapoznaniu się z koncepcją programową studium podyplomowego „Zarządzanie ograniczeniami” stwierdzam, iż jest to bardzo interesująca propozycja, pierwsza tego typu na rynku polskim. Uczestnicy otrzymają kompendium wiedzy na temat zarządzania ograniczeniami, poparte licznymi przykładami praktycznymi w formie ćwiczeń, prezentacji video, i in. Pozwoli im to samodzielnie rozwiązywać problemy własnych firm a także nawiązać równo-prawną współpracę ze specjalistycznymi firmami doradczymi, software’owymi, itp. Sądzę, iż nie będzie wielkim problemem zgromadzenie odpowiedniej liczby uczestników. Atrakcyjność studium zwiększa ponadto fakt, iż będą go prowadzić doświadczeni wykładowcy współtwórcy metody czy też specjalizujący się od wielu lat w jej rozwoju i aplikacjach, tacy jak Oded Cohen, Dyrektor Goldratt Schools. Dodaje to nie tylko prestiżu temu przedsięwzięciu, lecz także jest gwarantem wysokiej jakości szkolenia, opartego na dogłębnej znajomości metody i długoletnim doświadczeniu w jej stosowaniu. Rekomenduję zatem gorąco propozycję zorganizowania studium podyplomowego na temat „Zarządzania ograniczeniami”.
Wydział Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej, 2011
w swoim programie studiów na kierunku Logistyka na studiach magisterskich wprowadził przedmiot TOC – Theory of Constraints prowadzony przez dr inż. Łukasza Hadasia (specjalistę z zakresu logistyki oraz planowania i sterowania przepływem produkcji)
Przedmiot spotkał się dużym zainteresowaniem Studentów, którzy dostrzegają oryginalność koncepcji TOC, jej świeżość spojrzenia na wiele kwestii oraz użyteczność we współczesnym zarządzaniu.
Prowadzone laboratoria pozwalają Studentom na zmierzenie się z zadaniem planisty w różnych układach przebiegu strumieni materiałowych oraz dostrzec wpływ „wąskich gardeł” na efektywność realizacji tego procesu.
Dr inż. Łukasz Hadaś
Katedra Zarządzania Produkcją i Logistyki
Wydział Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej
Wybrane, najczęściej pojawiające, się opinie Studentów:
Zajęcia nauczyły mnie nowego spojrzenia na planowani i sterowanie produkcją … Obserwacja przebiegu symulacji, podczas kolejnych prób, systematycznie uczyło mnie radzenia sobie z pojawiającymi się problemami z zakresu planowania.
Laboratorium TOC Wzbogaciło nasza wiedzę na temat planowania i sterowania produkcją Sadzę, że jako przyszli logistycy wykorzystamy zdobytą wiedzę w pracy w przedsiębiorstwach produkcyjnych.
Zagadnienia poruszane na zajęciach pobudzają kreatywność. Pozwalają w sposób praktyczny zastanowić się nad rzeczywistymi problemami planowania produkcji.
Zajęcia z TOC nauczyły mnie innego spojrzenia na system produkcyjny. To spojrzenie przez pryzmat ograniczeń zdolności produkcyjnych oraz potrzeby podporządkowania decyzji menadżerskich właśnie tym ograniczeniom.
prof. dr hab. inż. Zbigniew Banaszak
Wydział Elektroniki i Informatyki, Politechniki Koszalińskiej
2004
Zarządzanie poprzez projekt podobnie jak zarządzanie poprzez jakość jako dyscypliny nowe konceptualnie oraz aplikacyjnie bywają przedstawiane i nauczane na rozmaite sposoby. Podstawową trudność stanowi ich wielowymiarowość i wieloaspektowość. Pod względem merytorycznym, zarządzanie przez projekt rozumiane jako zarządzanie portfelem przedsięwzięć, obejmuje wiele, nieraz bardzo odległych od siebie obszarów zarządzania zasobami ludzkimi i materiałowymi, finansami, wiedzą, energią, itp. To co stanowi o jego istocie to właśnie umiejętność rozstrzygania tego typu konfliktów zasobowych. Zarządzanie przez jakość, z kolei, rozróżniając pojęcia wzrostu i rozwoju, zwraca uwagę na fakt, że tak jak istnieją granice wzrostu (związane z ograniczonością zasobów), tak trudno wyobrazić sobie odpowiednie granice zmian jakościowych.
To co łączy obie te koncepcje to potrzeba rozumienia występowania ograniczeń oraz wynikającej z niej umiejętności zarządzanie poprzez ograniczenia. Wiedzy tej, pozwalającej w racjonalny sposób wykorzystywać dostępne zasoby, a w szczególności umiejętności koncentrowania się na tych ograniczeniach, które limitują przychody przedsiębiorstwa, tzn. tego co stanowi stanowi o jego istocie, dostarcza właśnie Teoria Ograniczeń. Z uwagi na wcześniej wspomniany, wielowymiarowy i wieloaspektowy charakter obiektów (przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych, urzędów i organizacji) oraz dynamikę zmian synergicznie powiązanych, występujacych w nich procesów, sposób prezentacji tej teorii zależy silnie od rodzaju odbiorcy (słuchacza), jego oczekiwań, a dokładniej, od roli odgrywanej przez niego w procesie podejmowania decyzji. Wszystkim tym oczekiwaniom, w pełni sprostał tygodniowy kurs zorganizowany na Politechnice Warszawskiej przez firmę TOC Consulting Polska, we wrześniu 2004 roku.
Uczestnicząc w tych warsztatach byłem pod wrażeniem wszechstronnej wiedzy wykładowców, wiedzy popartej praktycznym doświadczeniem i przekazywanej w sposób bardzo profesjonalny i nowoczesny. Szerokie spektrum uczestników, od studentów poprzez wykładowców szkół wyższych, po programistów i menadżerów, uczestnicząc aktywnie w tych warsztatach stworzyło specyficzną, niepowtarzalną atmosferę umożliwiającą, tak swobodne ścieranie się różnych poglądów, jak i wymianę konkretnych doświadczeń. Oprócz ograniczeń związanych ze swoimi dotychczasowymi przyzwyczajeniami i stereotypami, jego uczestnicy niejednokrotnie mieli okazję uświadomienia sobie również tych obiektywnie istniejących, a często nie dostrzeganych ograniczeń.
Dr hab. Prof. SGH Stanisław Kasiewicz, Warszawa 10.11.2003
Katedra Analizy Działalności Przedsiębiorstwa
KNoP, SGH Warszawa
Opinia w zakresie przydatności organizowania Studium Podyplomowego z „Zarządzania Ograniczeniami”
1. Problematyka dotycząca zarządzania ograniczeniami stanowi ważny element wykładów prowadzonych na studiach dziennych i zaocznych z „Operations Management” lub Supply – Chain Management” na uczelniach kształcących studentów z kierunków zarządzania. Jest też wykładana w ramach programów MBA.
2. Zarządzanie ograniczeniami jest koncepcją, która od strony metodologicznie nie jest specjalnie wyszukaną. Została opracowana w początkach lat 90- tych, jest szeroko spopularyzowana metodą. Jej zastosowania w praktyce rozwinęły się dzięki stworzeniu odpowiedniego oprogramowania. Użyteczność metody Godratta wynika z tego, iż metoda wskazuje na powiązanie podejścia produkcyjnego, finansowego i operacyjnego. Jest to, zatem technika integrująca różne dyscypliny zarządzania i dlatego warta popularyzacja w Polsce.
3. Potrzeba i rola „Zarządzanie ograniczeniami” potwierdzona została niepowodzeniami w sferze kształtowania strategii, zwłaszcza wzrostowych przedsiębiorstwa. J.A.Avila, N.J.Mass, M.P.Turchan zadają dość retoryczne pytanie na łamach European Business Forum (1999 r.), czy opracowana strategia wzrostu korporacji nie jest Twoim największym wrogiem. Wskazują oni na liczne błędy popełniane przez menedżerów, które sprowadzają się do niewłaściwego zarządzania zdolnościami produkcyjnym, przyjmowaniem złych strategii w zakresie zdolności produkcyjnych np.„ za szybko i za krótko”, „za szybki wzrost”, „od blasku do klęski”, „strategię nieuzasadnionych oczekiwań w sferze poprawy jakości.
Konkludując mogę stwierdzić, dużą przydatność tego studium dla potrzeb praktyki, tym bardziej, że wykładowcami mają być też autorzy tej koncepcji, co stwarza większą szansę, iż zdobyta wiedza przez słuchaczy przekształci się w dobre rezultaty krajowych firm.
